Η αχαλίνωτη κερδοσκοπία της συνέβαλε στο Κραχ του 1929. "In God we Trust" γράφει κάθε δολάριο, «In Goldman Sachs we Trust», παρέφρασε ο Τζων Κένεθ Γκαλμπρέιθ, που της αφιέρωσε ένα κεφάλαιο του βιβλίου του για την κρίση. Στις δεκαετίες του "κρατισμού" που ακολούθησαν, η Goldman Sachs έγινε πιο προσεκτική, έφτιαξε το όνομά της και είχε μάλιστα μότο την "μακροπρόθεσμη απληστία". Διεύρυνε προσεκτικά την επιρροή της, διεισδύοντας σταδιακά και "φυτεύοντας" τους ανθρώπους της στα βασικά κέντρα οικονομικής εξουσίας ΗΠΑ και Ευρώπης, στις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες. 'Ώσπου, οι σταδιακές "απελευθερώσεις" της αγοράς χρήματος πέρασαν το κρίσιμο σημείο, στα τελευταία χρόνια Κλίντον, με Υπουργό Οικονομικών τον Ρούμπιν, επιτρέποντας στην τράπεζα να παίξει άγρια το "μεγάλο παιχνίδι" της, την οικοδόμηση μιας παγκόσμιας "Αυτοκρατορίας του Χρήματος. Η Goldman Sachs εκμεταλλεύθηκε τις "απελευθερώσεις" και την κατάργηση των περισσότερων φραγμών και ρυθμίσεων (που συχνά προκάλεσε η ίδια), συμπρωταγωνιστώντας στο στήσιμο της μιας φούσκας μετά την άλλη. Μπόρεσε να το κάνει, γιατί επηρέαζε με τους ανθρώπους της καθοριστικά την αμερικανική και ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική. Η μεγάλη ευκαιρία της ήταν η κρίση του 2008. Πρωταγωνίστησε στον μπουμ των στεγαστικών δανείων προς αναξιόπιστους δανειολήπτες, μετά ανακάτεψε τα "τοξικά δάνεια" με υγιέστερα προϊόντα και τα πούλησε ως υγιή. Μετά κερδοσκόπησε εις βάρος των αγοραστών των προϊόντων της στην δευτερογενή αγορά CDS, των ασφαλιστικών συμβολαίων έναντι αναξιόπιστων χρεών, επιταχύνοντας την κρίση. Από τη μια κέρδισε μεταπουλώντας στεγαστικά δάνεια, από την άλλη ποντάροντας και συμβάλλοντας στην καταστροφή των προϊόντων της. Κύριο εργαλείο της ήταν η αγορά CDS (Credit Default Swaps), δευτερογενών χρηματοπιστωτικών προϊόντων, ασφαλίστρων έναντι χρεοκοπίας, μια από τις πιο αδιαφανείς και πιο απορυθμισμένες (αγορές).
Προνομιακός συνομιλητής
Ομως, η Goldman Sachs έχει καταφέρει να βγαίνει αλώβητη από κάθε κρίση, επιβεβαιώνοντας πάντα ότι αποτελεί τον νούμερο 1 παίκτη των αγορών και έναν προνομιακό συνομιλητή του Λευκού Οίκου. Το πόσο ισχυρή αποδεικνύεται και από το ότι έχει καταφέρει να έχει πρώην στελέχη της στο οικονομικό επιτελείο και στις 4 τελευταίες κυβερνήσεις, των Κλίντον και Μπους. Ενα από τα πρώην στελέχη της, ο Χένρι Πόλσον, ήταν ο τελευταίος υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Μπους, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως αρχιτέκτονας τους πακέτου διάσωσης των τραπεζών ύψους 700 δισ. δολαρίων. Μάλιστα λόγω του συγκεκριμένου πακέτου οι άλλες τράπεζες της Wall Street τής έβγαλαν το παραστούκλι "Government (κυβέρνηση) Sachs".
Μέτοχος στη Fed
Η Goldman Sachs όμως είναι και από τους μεγαλύτερους μετόχους της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), καθώς κατέχει ποσοστό περί το 22%. Οπότε γίνεται αντιληπτό πως διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ισχυρότερη κεντρική τράπεζα.
Oμως, ο αμερικανικός οίκος διαδραματίζει από το Νοέμβριο σημαντικό ρόλο και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Και αυτό γιατί στο τιμόνι της ευρωτράπεζας ένα "δικό της παιδί", ο Mario Draghi, ο οποίος είχε διατελέσει αντιπρόεδρος της Goldman Sachs στην Ευρώπη μεταξύ 2001 και 2005, έχοντας αναλάβει τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις και εξαγορές. Είναι σαφές λοιπόν πως η αμερικανική επενδυτική τράπεζα απλώνει τα δίχτυα της και στις διοικητικές τράπεζες. Το γεγονός ότι ένας πρώην ισχυρός άνδρας της Goldman Sachs, η οποία έχει κατά καιρούς επιστρατεύσει και άλλα μεγάλα ονόματα για την προώθηση των δραστηριοτήτων της στην Ευρώπη, όπως ο πρώην επίτροπος Πίτερ Σάδερλαντ, το "γεράκι" της Μπούντεσμπανκ Οτμαρ Ισινγκ και ο επίσης πρώην επίτροπος Ιταλός Μάριο Μόντι, ανέλαβε επικεφαλής της ΕΚΤ, δημιουργεί δεύτερες σκέψεις. Μέχρι τώρα η Goldman ανέβαζε και κατέβαζε τα χρηματιστήρια. Τώρα, όμως, περνά τη γραμμή της και στις δυο μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες. Σύμφωνα με κάποιους αναλυτές η Goldman Sachs θα βρει για μια ακόμη φορά την ευκαιρία, μέσω του δικού της ανθρώπου, του Draghi, να οδηγήσει τα πράγματα εκεί που θέλει. Αυτές τις πρακτικές τις γνωρίζει καλά η αμερικανική επενδυτική τράπεζα, που λύνει και δένει στις παγκόσμιες αγορές μετοχών, συναλλάγματος, εμπορευμάτων και ομολόγων.
"Οι ληστές της Broad Street"
Πάντως η Wall Street δεν μπορεί να αποφασίσει εάν θαυμάζει ή εάν μισεί την Goldman Sachs. Το 2009, όταν οι άλλες αμερικανικές τράπεζες μάζευαν τα κομμάτια τους μετά το καταστροφικό πέρασμα της κρίσης των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων, στον αριθμό 85 της Broad Street πανηγύριζαν. Τα κέρδη της Goldman για το δεύτερο τρίμηνο του 2009 είχαν εκτοξευτεί σε επίπεδα-ρεκόρ, κάνοντας τη χειρότερη κρίση των τελευταίων ογδόντα ετών να φαντάζει σαν αμελητέο εμπόδιο στην πορεία της τράπεζας προς τον αδιάκοπο πλουτισμό. Το μυστικό της επιτυχίας της Goldman προκαλεί ερωτήματα και δημιουργεί σενάρια συνωμοσίας. Στα κεντρικά γραφεία της τράπεζας "ανδρώθηκαν" πολλά μετέπειτα κυβερνητικά στελέχη, με αποτέλεσμα οι στενοί δεσμοί της Goldman με την Ουάσιγκτον να πυροδοτούν κάθε είδους φήμες. Στη Wall Street οι traders και οι τραπεζίτες της Goldman Sachs είναι γνωστοί και ως "οι ληστές της Broad Street".
Σε κάθε περίπτωση, η ανάκαμψη της τράπεζας από την κρίση ήταν εντυπωσιακή. Λίγο μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers, ο διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs, Lloyd Blankfein, αναγκάστηκε να τη μετατρέψει από επενδυτική σε εμπορική τράπεζα και να δεχτεί κρατική ενίσχυση 10 δισ. δολαρίων, την οποία επέστρεψε το 2009.
Aχαλίνωτη κερδοσκοπία
Η αχαλίνωτη κερδοσκοπία της συνέβαλε στο Κραχ του 1929. "In God we Trust" γράφει κάθε δολάριο, ΅In Goldman Sachs we Trust", παρέφρασε ο Τζων Κένεθ Γκαλμπρέιθ, που της αφιέρωσε ένα κεφάλαιο του βιβλίου του για την κρίση. Στις δεκαετίες του "κρατισμού" που ακολούθησαν, η Γκόλντμαν έγινε πιο προσεκτική, έφτιαξε το όνομά της και είχε μάλιστα μότο την "μακροπρόθεσμη απληστία". Διεύρυνε προσεκτικά την επιρροή της, διεισδύοντας σταδιακά και "φυτεύοντας" τους ανθρώπους της στα βασικά κέντρα οικονομικής εξουσίας ΗΠΑ και Ευρώπης, στις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες. 'Ώσπου, οι σταδιακές "απελευθερώσεις" της αγοράς χρήματος πέρασαν το κρίσιμο σημείο, στα τελευταία χρόνια Κλίντον, με Υπουργό Οικονομικών τον Ρούμπιν, επιτρέποντας στην τράπεζα να παίξει άγρια το "μεγάλο παιχνίδι" της, την οικοδόμηση μιας παγκόσμιας "Αυτοκρατορίας του Χρήματος"
Η Goldman Sachs εκμεταλλεύθηκε τις "απελευθερώσεις" και την κατάργηση των περισσότερων φραγμών και ρυθμίσεων (που συχνά προκάλεσε η ίδια), συμπρωταγωνιστώντας στο στήσιμο της μιας φούσκας μετά την άλλη. Μπόρεσε να το κάνει, γιατί επηρέαζε με τους ανθρώπους της καθοριστικά την αμερικανική και ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική.
Η μεγάλη ευκαιρία της ήταν η κρίση του 2008. Πρωταγωνίστησε στον μπουμ των στεγαστικών δανείων προς αναξιόπιστους δανειολήπτες, μετά ανακάτεψε τα "τοξικά δάνεια" με υγιέστερα προϊόντα και τα πούλησε ως υγιή. Μετά κερδοσκόπησε εις βάρος των αγοραστών των προϊόντων της στην δευτερογενή αγορά CDS, των ασφαλιστικών συμβολαίων έναντι αναξιόπιστων χρεών, επιταχύνοντας την κρίση. Από τη μια κέρδισε μεταπουλώντας στεγαστικά δάνεια, από την άλλη ποντάροντας και συμβάλλοντας στην καταστροφή των προϊόντων της. Κύριο εργαλείο της ήταν η αγορά CDS (Credit Default Swaps), δευτερογενών χρηματοπιστωτικών προϊόντων, ασφαλίστρων έναντι χρεοκοπίας, μια από τις πιο αδιαφανείς και πιο απορυθμισμένες (αγορές). Τρεις τράπεζες ελέγχουν το 75% της αγοράς, της Goldman Sachs, J.P. Morgan και Deutsche Bank.
Παίζει χωρίς αντίπαλο
Χωρίς να είναι πια αναγκασμένη να δίνει λογαριασμό στην Ουάσιγκτον, η Goldman Sachs δεν άργησε να επιστρέψει στα γνωστά της κόλπα. Οι traders της τράπεζας κάνουν αυτό που γνωρίζουν καλύτερα: Αναλαμβάνουν τεράστια επενδυτικά ρίσκα, παίζοντας κυρίως με δανεικά χρήματα. Το μοντέλο αυτό λειτουργίας θεωρείται υπεύθυνο για την παραλίγο κατάρρευση του χρηματοοικονομικού συστήματος και τη χειρότερη κρίση από το 1929. Πλην όμως, στα γραφεία της Goldman Sachs το νέο σύνθημα είναι "business as usual". Εξάλλου, οι βασικοί της ανταγωνιστές, απρόθυμοι πλέον να αναλάβουν μεγάλα ρίσκα, αφήνουν το έδαφος ελεύθερο. Και η Goldman τα παίζει όλα για όλα. Οι ανοιχτές της θέσεις μπορούν να προκαλέσουν ζημιά έως και 245 εκατ. δολαρίων κάθε ημέρα.
Η Goldman και το «μαγείρεμα» του ελληνικού χρέους
To 1998 η ελληνική κυβέρνηση έθεσε ως κύρια επιδίωξη την ένταξη στην ΟΝΕ. Τα νούμερα δεν έβγαινα κι έτσι η Αθήνα επέλεξε το μασκάρεμα του χρέους. Για να το κάνει απευθύνθηκε, σύμφωνα με τους New York Times και τη Wall Street Journal, στη διαβόητη Goldman Sachs. Με τη μέθοδο αυτή, η Αθήνα χρησιμοποίησε διάφορα δομημένα προϊόντα για να κρύψει το πραγματικό ύψος του χρέους επιτρέποντας στην Ελλάδα να εκπληρώσει τεχνικά, όχι όμως και ουσιαστικά, τα κριτήρια του Μάαστριχτ, πρακτική που άρχισε το 1998 και συνεχίστηκε μέχρι τις αρχές του 2009. Η Goldman Sachs και η ελληνική κυβέρνηση δημιούργησαν ένα "νεφέλωμα" διεθνών εταιρειών που ειδικεύτηκαν στην αγοραπωλησία ελληνικών τίτλων μετασχηματισμένων σε ιδιόμορφα, δομημένα προϊόντα.¨Όλα ήταν νόμιμα, υποστηρίζεται σήμερα. Και τα δάνεια στους άστεγους που ανατίναξαν το τραπεζικό σύστημα νόμιμα ήταν, δεν ήταν όμως προς το δημόσιο συμφέρον.
sofokleous10